Ik drink meerdere keren in de week alcohol en ben soms in het weekend dronken. ben ik dan verslaafd?
In het diagnostische handboek van de psychiatrie (de DSM 5) worden 11 criteria gehanteerd om een stoornis in het gebruik van middelen te diagnosticeren. Als er aan 2 tot 3 criteria wordt voldaan, wordt dit geclassificeerd als een milde stoornis in het gebruik van middelen. Bij 4 tot 5 criteria wordt het als een gematigde (moderate) stoornis beschouwd, en bij 6 tot 11 criteria wordt het als een ernstige stoornis beschouwd. De 11 criteria zijn:
- Alcohol wordt vaker in grotere hoeveelheden gebruikt of langduriger dan de bedoeling was.
- Er bestaat de wens om het alcoholgebruik te minderen of in de hand te houden.
- Veel vrije tijd wordt besteed aan activiteiten die nodig zijn om aan alcohol te komen, het te gebruiken of te herstellen van de effecten ervan.
- Er is een sterke hunkering of drang tot alcoholgebruik.
- Er is sprake van terugkerend alcoholgebruik met als gevolg dat belangrijke verplichtingen op het werk, school of thuis niet meer worden nagekomen.
- Ondanks blijvende of terugkerende sociale of interpersoonlijke problemen is er sprake van aanhoudend alcoholgebruik.
- Belangrijke sociale, beroepsmatige of vrijetijdsactiviteiten zijn opgegeven of veel minder vanwege het alcoholgebruik.
- Zelfs in situaties waarin dit fysiek gevaar oplevert wordt er alcohol genuttigd.
- Het alcoholgebruik blijft bestaan, ook al is er een blijvend of terugkerend lichamelijk of psychisch probleem dat waarschijnlijk is veroorzaakt of verergerd door de alcohol.
- Er is sprake van tolerantie.
- Wanneer er geen alcohol wordt genuttigd, treden er ontwenningsverschijnselen op.
Ik ben behandeld voor een alcoholverslaivng, mag ik nu nooit meer drinken?
Verslaving is een ziekte die wordt veroorzaakt door langdurig gebruik van middelen die de hersenen veranderen. Zelfs na behandeling blijft de vatbaarheid voor verslaving bestaan. Het wordt dan ook ten zeerste aanbevolen om geen (verdovende)middelen meer te gebruiken.
In het 12-stappenprogramma wordt abstinentie (het niet gebruiken/toepassen van het verslavende middel/gedrag) niet gezien als een doel op zichzelf, maar als een voorwaarde om weer gezonde keuzes te kunnen maken. Wanneer iemand onder invloed is of geobsedeerd is door gebruik of een bepaald gedrag, is het immers onmogelijk om de juiste keuzes te maken.
Het gebruik van de term ‘nooit’ kan ontmoedigend werken. Daarom wordt in het 12-stappenprogramma gekozen voor de mantra ‘alleen voor vandaag’. Als dit te lang lijkt, kan ook gekozen worden voor ‘alleen voor vanmiddag’ of ‘alleen voor dit uur’. Op deze manier kunnen de dagen dat iemand clean is aan elkaar geregen worden, zonder te hoeven focussen op ‘nooit meer’.
Waarom raakt de een wel verslaafd aan alcohol en de ander niet?
Verslaving is een zeer complexe aandoening en er is geen enkele oorzaak die bepaalt of we verslaafd raken. Er zijn echter verschillende factoren waarvan bekend is dat ze ertoe bijdragen of een persoon meer kans heeft op het ontwikkelen van een verslaving, waaronder:
- familiegeschiedenis;
- genetische factoren;
- milieu;
- de aanwezigheid van andere onderliggende psychische problemen;
- de hersenen.
De ene persoon kan verslaafd raken na een traumatische ervaring, terwijl een ander dat niet doet. Dit hangt waarschijnlijk af van een combinatie van genetische factoren, sociale omgeving (beschikbaarheid van middelen) en of er al dan niet onderliggende psychische problemen aanwezig zijn. Het kan dus ook zijn dat iemand een genetische aanleg heeft voor verslaving, maar door beschermende factoren zoals een veilige opvoeding en veel verbinding, geen verslaving ontwikkelt.
Raak ik, omdat ik een alcoholverslaving heb, sneller verslaafd aan andere middelen?
Ja, er bestaat een kwetsbaarheid voor verslaving die losstaat van het gebruikte middel. Cross-addiction komt vaak voor, waarbij het ene middel of gedrag wordt vervangen door een ander middel of gedrag. Het gevaar hierbij is dat het nieuwe middel een verslaving wordt. Of dat het terugleidt naar het gebruik van het vorige middel, omdat de ziekte verslaving in stand blijft.
Word ik sneller verslaafd als ik sterke drank drink of maakt het type drank niet uit?
Zodra verslaving zich manifesteert, maakt het niet uit welk middel is gebruikt. Vaak hebben mensen al verschillende strategieën geprobeerd voordat ze hulp vragen. Bijvoorbeeld alleen drank met een laag alcoholpercentage drinken, alleen in het weekend drinken of alleen op feestjes drinken. Deze pogingen hebben meestal weinig tot geen effect.
Waarom is alcohol vrij verkrijgbaar als het zo slecht is?
De politieke discussies over dit onderwerp zijn nog lang niet afgerond, vergelijkbaar met die over sigaretten. Het Trimbos instituut heeft zijn advies bijgesteld en adviseert nu volledige onthouding van alcohol voor de gezondheid, terwijl eerder 1 of 2 glazen per dag nog als acceptabel werden gezien. Sommige mensen zijn echter in staat om na 1 of 2 glazen te stoppen met drinken, omdat zij geen last hebben van de ziekte verslaving. Daarnaast zijn mensen met verslavingsproblemen niet alleen verslaafd aan vrij verkrijgbare middelen, maar ook aan middelen die dat niet zijn. Het probleem zit niet zozeer in het middel zelf, maar in het ontbreken van een ‘stopknop’.
Ik heb het vermoeden dat iemand in mijn omgeving verslaafd is, wat kan ik doen?
Verslaving is een ziekte die mensen ervan weerhoudt om toe te geven dat ze ziek zijn, waardoor ze geen hulp zoeken. In sommige gevallen moeten de gevolgen van verslaving eerst ernstig zijn voordat iemand bereid is om te veranderen.
Een interventie kan een serieuze optie zijn, waarbij naasten de verslaafde confronteren met hun verslaving en in de praktijk blijkt dat 85% van de uitgevoerde interventies uiteindelijk leidt tot het accepteren van hulp. Het is belangrijk om in gesprek te blijven vanuit een niet-oordelende houding om te helpen bij het doorbreken van de ontkenning van verslaving.
Ik ben gevoelig voor verslavingen, hoe voorkom ik een verslaving aan alcohol?
Een mogelijke oplossing is om alle middelen, waaronder alcohol, volledig te vermijden. Indien dit niet haalbaar is, is het belangrijk om samen met anderen alert te blijven op jouw middelengebruik. Zodra je merkt dat je de controle begint te verliezen (zie de eerder genoemde criteria), is het verstandig om meteen hulp te zoeken. Ook kan je extra aandacht besteden aan jouw psychologische en sociale welzijn, zodat verslaving minder vat op jou krijgt.
Is opname in een afkickkliniek verplicht bij een alcoholverslaving?
Omdat ontwenning van alcohol gevaarlijk kan zijn, wordt geadviseerd dit altijd onder begeleiding van een arts te doen om te bepalen of opname noodzakelijk is. Sommige mensen vinden hun weg naar herstel van verslaving via 12-stappenzelfhulpgroepen zonder behandeling. Voor anderen kan deze stap te groot zijn en kan behandeling hen helpen obstakels te overwinnen. Soms hebben mensen ook klachten die niet direct verband houden met verslaving, maar wel het risico op terugval vergroten. Deze kunnen tijdens de verslavingsbehandeling of daarna behandeld worden.
Hoe kan ik een terugval voorkomen?
Je kunt actief werken aan herstel van verslaving door je te verbinden met andere mensen die ook in herstel zijn en deel te nemen aan 12-stappenzelfhulpgroepen. Het is belangrijk om na de behandeling de ingezette gedragsverandering voort te zetten door te blijven werken aan het 12-stappenprogramma. Zorg dat je inzicht hebt in jouw risico’s en waarschuwingssignalen. Vraag tijdig hulp als dat nodig is om een terugval te voorkomen. Het is ook belangrijk om het ‘eerste drankje’ niet te nemen en wanneer je toch een terugval hebt, direct hulp te vragen om verdere terugval te voorkomen.
